Woorden dans zien worden – Een gesprek met dramaturg Peter Anthonissen

Door gepubliceerd 26 maart 2016

De redactie van de Festivalkrant houdt ‘kantoor’ in de grote hal van de Verkadefabriek tijdens Festival Cement 2016. En zoals de grote Cruijff al zei: elk nadeel heb zijn voordeel. We weten als eerste welke soep er vanavond in de kommen ligt, want de cateraar lost zijn dagelijkse vracht direct naast ons. We zijn voortdurend in gesprek. Niet alleen met elkaar, ook met de vele nieuwsgierige passanten. En met de mensen die al die voorstellingen maken: we delen de Verkadefabriek als thuishaven. En zo kon het gebeuren dat ik bij ons in die hal zomaar tegen dramaturg Peter Anthonissen aanliep. Een uitgelezen kans om hem te vragen naar zijn nieuwste voorstelling die op 26 maart slechts eenmalig op Festival Cement te zien is.

Anthonissen werkte acht jaar bij het Bossche jeugdtheatergezelschap Theater Artemis en is dramaturg bij fABULEUS. Dit Leuvense theatergezelschap maakte in samenwerking met het Utrechtse DOX een gedanste bewerking van Die Wahlverwandtschaften, een roman van Goethe, met de titel Alleen de grootste nabijheid. Bij beide groepen staan jongeren op het toneel onder begeleiding van volwassen professionals. In het samenwerkingsproces fungeerde de dramaturg als bindende factor.

Anthonissen vertelt hoe het is voor een dramaturg om op zo’n kruispunt te werken, tussen jongeren en Goethe, tussen dans en tekst, tussen Vlaanderen en Nederland: ‘Ik ben van nature geneigd om meer dienstbaar dan bepalend te zijn. Maar in dit proces hadden we toch wel te maken met factoren die op het eerste gezicht misschien niet zo gemakkelijk binden; met een klassieke tekst en het meer ‘street’-achtige karakter van een aantal van de jongeren dei van DOX kwamen. Die overgang van het cerebrale van Goethe naar het fysieke van dans ligt niet direct voor de hand. Dus dan is het aan mij als dramaturg om daar toch tussen te kruipen en te proberen dat bij elkaar te brengen.’

Tekst en dans
‘Bram Jansen kwam bij fABULEUS doordat wij zijn afstudeervoorstelling Freule Julie zagen. We waren op zoek naar een jonge regisseur die graag wilde werken met repertoire en die dat ook op een interessante manier zou kunnen doen. Jansen wilde graag samenwerken met de jonge dansmaker Ryan Djojokarso én hij wilde met deze tekst van Goethe aan de slag. Dat leek ons een zeer interessante combinatie. We spraken van ‘de paradox van de dans’: dans is een abstractie, terwijl wij mensen als toeschouwer altijd op zoek gaan naar een verhaal, een dramaturgie daarin. Dat bleek de sleutel tot het proces. We hebben dat  spanningsveld bewust opgezocht en over een langere periode, werkend met de jongeren, verkend.’

Spanningsvelden
‘Nu werken wij bij fABULEUS altijd wel met het spanningsveld tussen de jongere en de wereld van de volwassenen. Het is niet zo dat we onderwerpen kiezen die al een rol spelen in hun belevingswereld. Eerder komen wij met een thema dat bij ons als oudere generatie theatermakers speelt en gaan daarmee naar die jongeren. Dat kan best confronterend werken. We hebben ze dan ook niet verplicht om het boek van Goethe te lezen. We lieten dat aan henzelf. Met Bram heb ik heel intens gewerkt aan de montage van de tekst. Door de vorm waar we uiteindelijk op uitkwamen, was het nodig om dat heel precies te doen. Anders zou je het idee kunnen krijgen dat de dans het uiteindelijk ‘wint’.’

‘Het stuk is vertrokken vanuit Ryans idee om met een dubbelkwartet te werken, want er zijn vier personages in het verhaal. We kwamen uit op een verdeling in drie fases, die het werkproces in zekere zin weerspiegelen. In de eerste fase zien we de dansers hun onderzoek doen naar het verhaal. Dan volgt een fase waarin ze verschillende pogingen doen om dat om te zetten in dans. En uiteindelijk, in de laatste fase, zie je hoe het woord dans wordt. Daar zit een parallel met de ontwikkeling van Goethe zelf, die ook tegen het eind van zijn leven zocht naar manieren om schijnbare tegenstellingen met elkaar te verenigen, zoals de ratio en het gevoel. Hoe dat in de voorstelling gebeurt? Kom kijken, zou ik zeggen!’

Verwante artikelen

Tags

, , , , ,

    • Preview: Je bent jong en je maakt wat 26/3/2016 by Anne van de Wetering - Festival Cement is bijna ten einde. De insteek voor mijn verhaal was te onderzoeken wie de jonge maker is. Wat begon als een klein onderzoek naar de jonge maker, werd een dialoog met makers, het festival en mijn collega’s van het schrijftraject. Het werd ook persoonlijk, en dus een studie naar meer. Het werd een essay. Nog lees meer »
    • Woorden dans zien worden – Een gesprek met dramaturg Peter Anthonissen 26/3/2016 by Wendy Lubberding - De redactie van de Festivalkrant houdt ‘kantoor’ in de grote hal van de Verkadefabriek tijdens Festival Cement 2016. En zoals de grote Cruijff al zei: elk nadeel heb zijn voordeel. We weten als eerste welke soep er vanavond in de kommen ligt, want de cateraar lost zijn dagelijkse vracht direct naast ons. We zijn voortdurend lees meer »
    • Literaire Mime 26/3/2016 by Maaike Schuurmans - Toneelgroep Maastricht geeft ruimte aan nieuwe Nederlandse teksten door schrijvers als Ilja Leonard Pfeijffer en Jibbe Willems aan zich te gaan verbinden per 2017. De succesvolle dansvoorstelling Macbeth van de Toneelmakerij is alweer het tweede deel van een Shakespeareserie na de eerdere dansvoorstelling Storm. Uit deze berichten klinkt een nieuwe belangstelling onder theatermakers voor het lees meer »
    • Uitbenen en herhalen: de taal van Thomas Bernhard 25/3/2016 by Wendy Lubberding - Vlak voordat Festival Cement begon, belde ik namens de Festivalkrant met theaterregisseur Sanne Nouws. Zij komt naar het festival met Een feest voor Boris, een stuk van de Oostenrijker Thomas Bernhard, dat nu voor het eerst, door Sanne, werd vertaald naar het Nederlands. Bernhards werk kent een specifieke thematiek, die van de mens die in lees meer »
    • Essay: In The End We’ll All Go Up In The Cloud – For iTernity: een landschap aan gene zijde van de dood 25/3/2016 by Ingrid de Rond - ‘Er is een spanningsveld tussen het beeld en de dood – en zelden heb ik die spanning zo sterk gevoeld als in de installatie For iTernity van choreografe Katja Heitmann, schrijft gastblogger Ingrid de Rond. De voorstelling is nog tot en met zaterdag te zien op Festival Cement. Lees hier haar essay. Het beeld en lees meer »
    • Alexia Leysen wint Dioraphte Cement Prijs 2016 24/3/2016 by Anne van de Wetering - Op Festival Cement is woensdag 23 maart de Dioraphte Cement Prijs uitgereikt aan de Vlaamse Alexia Leysen. De jaarlijkse uitreiking van de Dioraphte Cement Prijs volgde op een inspirerende dag vol pitches van makers die hun plannen presenteerden aan elkaar en een vakjury bestaande uit Merel Heering (Theater aan Zee), Joost de Kleine Beek (Theater lees meer »
    • Column: Een cocon in de wereld? 24/3/2016 by Lotte Wijers - Op een festival zijn voelt alsof je in een cocon leeft. Het is haast een afgebakende wereld, die je verwachtingsvol betreedt en die langzaam uitgroeit tot een totaalervaring van kijken, zien en voelen. Festival Cement 2016 ging van start op dinsdag 22 maart. Die ochtend was daar plots het nieuws over terreuraanslagen in Brussel. Omdat lees meer »
    • Essay: De (sterren)kundige 24/3/2016 by Lotte Wijers - Een recensie schrijven is een worsteling. Je hebt net een voorstelling gezien en moet dan binnen korte tijd het vluchtige van de podiumkunst zien te vangen in heldere bewoordingen. Dat probeer ik deze week op Festival Cement voor de online festivalkrant in onder andere recensies. Boven recensies plaatsen bijna alle media sterren (vooruit, soms ballen). lees meer »
    • Interview Lisah Baert: ‘Ik wil altijd graag iets geven’ 23/3/2016 by Wendy Lubberding - Lisah Baert staat op Cement Festival met Eten, een voorstelling die op het affiche staat omschreven als ‘een alternatieve dinnershow’. Wacht even. Dinnershow? Dat is toch zo’n bedrijfsuitje met veel jazz hands en verentooien, en obers die maar doorzingen terwijl je toch wat tegenvallende eten koud ligt te worden? Wendy Lubberding wil er meer van weten. lees meer »
    • Voorbeschouwing en dag 1 23/3/2016 by Anne van de Wetering - Gisteren ging Festival Cement van start in de Verkadefabriek in ‘s-Hertogenbosch. Hierbij delen we onze eerste observaties over het programma en een kleine impressie van de eerste dag. De voorbeschouwing We doken in het programma om te achterhalen wat ons de komende festivaleditie te wachten staat. Belangrijke en minder belangrijke zaken zijn geteld en na lees meer »
  • Over Festivalkrant

    Op Festivalkrant schrijven jonge theaterjournalisten over nieuwe theatermakers. Festivalkrant is een initiatief van Theaterkrant.nl en het Domein voor Kunstkritiek
    Lees meer/de schrijvers
  • Twitter